Τί είναι το άγχος και πώς μπορείτε να το διαχειριστείτε.

Το άγχος είναι μια φυσική αντίδραση του σώματος και του νου σε καταστάσεις που θεωρούμε δύσκολες ή απειλητικές. Αν και συχνά το αντιλαμβανόμαστε ως κάτι αρνητικό, στην πραγματικότητα έχει έναν σημαντικό σκοπό. Είναι ένας μηχανισμός που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της ζωής.

Στην θετική ψυχοθεραπεία πιστεύουμε ότι κάθε μας χαρακτηριστικό – ακόμη και τα δύσκολα – υπάρχει για κάποιο λόγο. Το ίδιο ισχύει και για το άγχος.

Ωστόσο, υπάρχουν φορές που το άγχος γίνεται υπερβολικό. Μπορεί να είναι έντονο, συνεχές και δύσκολο να το ελέγξουμε. Τότε αρχίζει να επηρεάζει την καθημερινότητα, την υγεία και τις σχέσεις μας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το έντονο άγχος μπορεί να εκδηλωθεί ως αγχώδης διαταραχή. Αν πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπίζετε κάποια αγχώδη διαταραχή, παρακαλούμε ανατρέξτε σε αυτό το άρθρο.

Θα αναλύσω παρακάτω γιατί νιώθουμε άγχος, πώς μας επηρεάζει και τι μπορούμε να κάνουμε για να το διαχειριστούμε καλύτερα.

Πώς εκδηλώνεται το άγχος

Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά τα πιο συνηθισμένα περιλαμβάνουν:

• Συνεχής ανησυχία ή υπερένταση

• Δυσκολία στη συγκέντρωση

• Ταχυκαρδίες ή σφίξιμο στο στήθος

• Αϋπνία ή ανήσυχος ύπνος

• Ενοχλήσεις στο στομάχι και στο έντερο, ναυτία ή ζαλάδες

• Έντονη αίσθηση ότι «κάτι κακό θα συμβεί»

Ποια είναι τα αίτια;

Το άγχος μπορεί να προέρχεται από πολλούς παράγοντες – μερικές φορές από τις ίδιες μας τις σκέψεις, και άλλες από εξωτερικές καταστάσεις, όπως η πίεση στη δουλειά, οι σχέσεις ή μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας. Στον πυρήνα του άγχους υπάρχει συχνά ο φόβος ότι δεν θα τα καταφέρουμε, είτε σε κάτι μικρό, όπως μια καλή εντύπωση, είτε σε κάτι σοβαρότερο, όπως η προστασία της ασφάλειάς μας.

Το πρόβλημα είναι ότι ο εγκέφαλός μας δεν μπορεί πάντα να ξεχωρίσει αυτές τις δύο περιπτώσεις. Είτε η απειλή είναι μικρή είτε μεγάλη, το σώμα μας αντιδρά με τον ίδιο τρόπο – με ένταση, γρήγορες σκέψεις και καρδιακούς παλμούς.

Η αντίδραση του άγχους — γνωστή και ως «αντίδραση πάλης ή φυγής» — έχει εξελιχθεί για να μας επιτρέπει να αντιδρούμε άμεσα σε περιπτώσεις κινδύνου. Μόνο όταν γινόμαστε συνειδητοί αυτών των αισθημάτων, μπορούμε να προσπαθήσουμε να τα διαχειριστούμε, όμως δεν είναι δυνατόν να αποτρέψουμε την εμφάνισή τους.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι σε ορισμένους ανθρώπους, η περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται για το άγχος — η αμυγδαλή — παρουσιάζει αυξημένη ευαισθησία, συχνά λόγω τραυματικών εμπειριών. Αυτή η υπερευαισθησία προκαλεί υπερβολική αντίδραση ακόμα και σε μικρά ερεθίσματα. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να προσεγγίζουμε με κατανόηση και χωρίς κριτική τα άτομα που βιώνουν εύκολα άγχος και στρες, καθώς αυτές οι αντιδράσεις συχνά βρίσκονται πέρα από τον συνειδητό τους έλεγχο.

Άλλοι Συνηθισμένοι Λόγοι που Μπορεί να Νιώσουμε Άγχος:

• Πίεση να ανταποκριθούμε σε προσδοκίες

• Φόβος αποτυχίας ή κριτικής

• Τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος

• Μεγάλες αλλαγές ή αβεβαιότητα

• Αίσθηση ότι δεν έχουμε έλεγχο

• Έλλειψη προετοιμασίας ή υπερφόρτωση

• Πίεση από τη δουλειά ή τις σπουδές

• Συναισθηματικά φορτισμένες σχέσεις

• Μεγάλες αλλαγές ζωής (π.χ. απώλεια, μετακόμιση)

• Υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό μας

Τι μπορούμε να κάνουμε

Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το άγχος παίζει μεγάλο ρόλο στο πώς το διαχειριζόμαστε.

Στην θετική ψυχοθεραπεία, εστιάζουμε στο «positum», που σημαίνει «το υπάρχον». Το άγχος, το στρες και η ανησυχία είναι φυσιολογικά συναισθήματα που μας προστατεύουν και μας προετοιμάζουν για πιθανούς κινδύνους. Έχουν έναν σκοπό: να διαφυλάξουν την ασφάλεια και την ευεξία μας.

Παραδείγματα:

• Μια γυναίκα ανησυχεί για τη μητέρα της στο νοσοκομείο γιατί η ευημερία της συνδέεται με την υγεία της μητέρας της.

• Ένας φοιτητής αγχώνεται για τις εξετάσεις γιατί το να περάσει είναι σημαντικό για το μέλλον του.

• Ένας επενδυτής ανησυχεί για την πτώση της αγοράς γιατί η οικονομική απώλεια επηρεάζει την ασφάλεια του.

  
  

Είναι αυτό το άγχος «κακό»; Όχι απαραίτητα. Μας ωθεί να βρούμε λύσεις, να σκεφτούμε μπροστά και να προετοιμαστούμε. Είναι άβολο, αλλά σημαντικό — και συχνά χρήσιμο.

Πώς να διαχειριστείτε το άγχος:

• Αντιμετωπίστε τις σκέψεις που προκαλούν άγχος: Το άγχος συχνά εμφανίζεται όταν υπερεκτιμούμε τις αρνητικές συνέπειες ενός γεγονότος ή υποτιμούμε τις ικανότητές μας. Αμφισβητήστε αυτές τις σκέψεις εξετάζοντας την εγκυρότητά τους: Είμαι βέβαιος/η ότι το Χ θα συμβεί; Είμαι σίγουρος/η ότι δεν έχω τη δυνατότητα να αντιμετωπίσω αυτή την κατάσταση;

• Αναγνωρίστε το χωρίς κριτική. Δείτε το άγχος σαν σημάδι ότι κάτι είναι σημαντικό για εσάς. «Συμφιλιωθείτε» μαζί του αντί να το πολεμάτε.

• Κάντε ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης. Απλές τεχνικές αναπνοής μειώνουν την ένταση και ηρεμούν το σώμα.

• Να είστε συμπονετικοί με τον εαυτό σας. Κατανοήστε ότι το άγχος έχει σκοπό. Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας που νιώθετε αγχωμένοι. Κάθε υγιής άνθρωπος νιώθει άγχος.

• Φροντίστε το σώμα σας. Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο (7 με 8 ώρες είναι απαραίτητες), περιορίστε την καφεΐνη, τρώτε υγιεινά και κάντε ελαφριά άσκηση ή περπατήστε στη φύση.

• Χρησιμοποιήστε ρυθμικές κινήσεις. Το περπάτημα, ο χορός ή η ζωγραφική βοηθούν να ηρεμήσει το μυαλό. Αυτή η τεχνική είναι αποτελεσματική και με τα παιδιά, τα οποία συχνά δυσκολεύονται να διαχειριστούν το άγχος.

• Μειώστε το αλκοόλ. Αντίθετα με αυτό που πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, να καταφεύγουμε στο αλκοόλ δεν μας βοηθάει σε περιόδους άγχους. Αντιθέτως, το αλκοόλ μπορεί να αυξήσει το άγχος, οπότε καλύτερα να το αποφεύγετε ή να το περιορίζετε αρκετά σε περιόδους στρες.

• Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε το άγχος σας και να αναπτύξετε αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης.

Αν νιώθετε ότι το άγχος επηρεάζει την ποιότητα της ζωής σας, επικοινωνήστε μαζί μου για μια δωρεάν αρχική συνεδρία. Μαζί μπορούμε να εξερευνήσουμε τις ανάγκες σας και να βρούμε τρόπους στήριξης.